HomeWat is een integrale wijkaanpak?

Integrale wijkaanpak

Hoewel de begrippen ‘wijkaanpak’ en ‘wijkgericht werken’ vaak door elkaar worden gebruikt, zijn het zeker geen synoniemen. Een integrale wijkaanpak onderscheidt zich door een langdurige, gerichte inzet op een wijk, waarbij meerdere partijen samenwerken. Lees op deze pagina meer over de integrale wijkaanpak.

Wat is een integrale wijkaanpak?

Een integrale wijkaanpak (ook wel ‘wijkgerichte aanpak’ of ‘gebiedsgerichte aanpak’) is een langjarige inzet van maatregelen in een bepaald gebied waar sprake is van een opstapeling van meerdere opgaven. Dit kan een wijk zijn, een stadsdeel of een cluster van buurten. Een integrale wijkaanpak heeft als doel om de leefsituatie van bewoners te verbeteren.

‘Integraal’ houdt in dat meerdere opgaven in het gebied in samenhang worden aangepakt; organisaties als woningcorporaties, onderwijs, politie, justitie, zorg- en welzijnsorganisaties opereren niet los van elkaar, maar ze werken nauw samen. Maar het gaat er niet om dat iedereen erbij wordt betrokken of dat alles met elkaar wordt verbonden. Het gaat er vooral om dat betrokken partijen hun eigen taak zo goed mogelijk uitvoeren, dat ze weten wat anderen doen, elkaar respecteren en daar waar nodig onderling afstemming organiseren.

Wanneer is een integrale wijkaanpak nodig?

Een integrale wijkaanpak is nodig wanneer de opgaven en problemen in een wijk of buurt zo ernstig, complex of omvangrijk zijn dat een extra gebiedsimpuls nodig is, bovenop de reguliere activiteiten en inspanningen van alle betrokken partijen in het gebied. Want ook zonder wijkaanpak verhuurt de woningcorporatie huizen, onderhoudt de gemeente de openbare ruimte en ondersteunen zorgorganisaties cliënten.

Welke partijen zijn betrokken?

Omdat in een integrale wijkaanpak meerdere opgaven in samenhang worden aangepakt, is samenwerking nodig tussen alle belanghebbende partijen in het gebied: de gemeente, maatschappelijke organisaties (zoals woningcorporaties, onderwijs, politie, justitie, welzijn en zorg) én bewoners. Voor gemeenten is inzet en samenwerking vanuit verschillende beleidsdomeinen een belangrijke voorwaarde.

Wijk of buurt?

De termen ‘wijk’ en ‘buurt’ worden regelmatig door elkaar gebruikt en er bestaan geen eenduidige definities. Doorgaans representeert een ‘wijk’ een administratieve afbakening, terwijl ‘de buurt’ verwijst naar de woonomgeving die bewoners beleven. Meestal vormen meerdere buurten samen een wijk. De stedelijke focusgebieden die deel uitmaken van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid omvatten meerdere wijken.

Beleidsgeschiedenis

Nederland kent een lange traditie van beleid voor kwetsbare wijken. Sinds de Tweede Wereldoorlog investeren overheden en andere partijen om te voorkomen dat buurten in verval raken. Aanvankelijk was het beleid vooral gericht op sanering en reconstructie. In oude wijken werden ‘krotten’ gesloopt om plaats te maken voor economische functies, zoals grootschalige kantoorpanden en moderne winkelboulevards.

Als eind jaren ‘60 de ergste woningnood is verlicht, begint de Stadsvernieuwing: een langdurig programma voor de verkrotte en leeglopende binnensteden. Met de renovatie en nieuwbouw wordt aangesloten op de aanwezige bebouwing, sociale structuren en zittende bewoners.

Midden jaren ‘90 zijn de vroeg-naoorlogse uitbreidingswijken aan de beurt. In het grotestedenbeleid (GSB) gaat waarbij veel aandacht uit naar herstructurering en sociale menging. Onderdeel van het GSB was het ‘Krachtwijkenbeleid’, dat met een langdurige integrale inzet op wonen, werken, leren en opgroeien, veiligheid en integratie veertig wijken in tien jaar om te vormen tot ‘prachtwijken’. Vanaf 2012 is het GSB echter vervroegd afgebouwd.

In 2022 lanceerde het Rijk het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV). In 20 stedelijke focusgebieden werk het Rijk, samen met bewoners, maatschappelijke partners en gemeenten, aan de integrale aanpak van problemen rondom onderwijs, armoede, gezondheid, wonen en veiligheid.

Meer informatie en handvatten

Ben je van plan met een integrale wijkaanpak aan de slag te gaan en kan je wel wat hulp gebruiken?

  • De publicatie ‘75 jaar stedelijke vernieuwing en wijkaanpak‘ biedt informatie over de geschiedenis van het wijkenbeleid.
  • Kennis over het wat, waarom en hoe van een integrale wijkaanpak is te vinden in de synthesenotitie ‘Perspectief bieden‘ die is opgesteld voor het NPLV.
  • WijkWijzer ontwikkelde ook bouwstenen voor een slagvaardige wijkaanpak, gebaseerd op beproefde kennis uit wetenschap en praktijk. Deze bouwstenen kunnen inspireren en richting geven bij het opzetten van een wijkaanpak.
  • Meer uitleg over de bouwstenen, checklists en concrete voorbeelden uit heden en verleden, vind je in het Praktijkboek ‘Slagkracht in de wijk’.
Naar het praktijkwerkboek

Maak een account aan

Om artikelen aan je leeslijst toe te voegen en om artikelen en events met bepaalde thema's of van specifieke organisaties of auteurs te volgen, moet je ingelogd te zijn.

RegistrerenInloggen