Gemengde wijken in Amsterdam Nieuw-West: lessen uit ruim 25 jaar wijkvernieuwing

In Amsterdam Nieuw-West is sinds eind vorige eeuw gestaag gewerkt aan gemengde wijken en zijn de leefbaarheidscijfers aantoonbaar verbeterd. Deze verbetering wordt echter niet weerspiegeld in de beleving van de bewoners in dit stadsdeel. Deze publicatie biedt inzicht in de geschiedenis, de lessen en valkuilen van het gemengde-wijkenbeleid in Nieuw-West, en in de randvoorwaarden die nodig zijn om hier meer integraal te werken aan gemengde wijken.

In Amsterdam Nieuw-West is het streven naar gemengde wijken sinds de negentiger jaren een belangrijke doelstelling van gemeente en lokale partijen in hun beleid. Door investeringen van vele miljarden in sloop-nieuwbouw, transformatie van kantoren en het bouwen van nieuwe voorzieningen en infrastructuur, kreeg de gemengde wijk de afgelopen decennia hier fysiek gestalte. Door de komst van nieuwe bevolkingsgroepen is een meer gemengde bevolkingsopbouw ontstaan en de leefbaarheidsscores zijn in de vernieuwde gebieden verbeterd. Met name op ‘harde’ indicatoren zoals ‘bouwperiode’, ‘aandeel koopwoningen’ en ‘bouwtype’ is vooruitgang cijfermatig goed zichtbaar.

Tegelijkertijd blijkt uit zowel cijfers als kwalitatief onderzoek dat de verbeteringen nauwelijks worden weerspiegeld in de beleving van de bewoners van Nieuw-West. Dit stadsdeel krijgt van haar bewoners nog steeds de laagste waardering in leefbaarheid van heel Amsterdam. Ook tevredenheid met de buurt, woongenot en sociale cohesie zijn de laagste van de stad. De verhuisgeneigdheid is bovendien het hoogst. Op deze ‘zachtere’ indicatoren bestaat tevens niet of nauwelijks verschil tussen de vernieuwde en niet-vernieuwde buurten.

Wat vind je in deze publicatie?

De komende decennia staat Nieuw-West een fysieke vernieuwingsoperatie te wachten van minstens gelijke omvang als de afgelopen decennia. Nieuw-West is sinds 2022 immers een van de 20 stedelijke focusgebieden binnen het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV). Deze notitie biedt een terugblik op ruim 25 jaar beleid en vooruitblik op de uitdagingen die voorliggen. Het bevat inzichten vanuit meerdere lokale perspectieven van bestuurders, professionals en bewoners, praktijkvoorbeelden en aanbevelingen voor het werken aan gemengde wijken als onderdeel van een integrale wijkaanpak.

De publicatie geeft antwoord op belangrijke vragen zoals:

• Wat heeft het beleid van fysieke wijkvernieuwing en menging in Nieuw-West wél en niet opgeleverd?
• Welke verwachtingen en valkuilen zien lokale partijen rondom gemengde wijken?
• Hoe kunnen in Nieuw-West fysieke ingrepen beter worden afgestemd op sociale doelen, zoals het versterken van sociale cohesie en het voorkomen van verdringing?
• Welke instrumenten en randvoorwaarden zijn nodig om gemengde wijken écht te laten werken in Nieuw-West?

Voor wie is de publicatie interessant?

De publicatie is vooral relevant voor beleidsmakers, stedelijke planners, woningcorporaties, lokale initiatieven en bestuurders die werken aan het verbeteren van de leefbaarheid en wijkontwikkeling. Ook voor onderzoekers en professionals in de sociale en fysieke domeinen biedt de publicatie waardevolle inzichten in hoe gemengde wijken kunnen bijdragen aan het doorbreken van achterstanden in wijken.

Totstandkoming van de publicatie

Voor de analyse en de uitwerking van handelingsperspectief om inhoud te geven aan de gemengde wijk in Amsterdam Nieuw-West, zijn cijfers en literatuur geraadpleegd en zijn interviews gehouden met bestuurders, beleidsstrategen en professionals. Deze publicatie is een product van kennisplatform WijkWijzer, ontwikkeld door Platform31 en Verwey-Jonker Instituut.