Leernetwerk ‘De gemengde wijk als tussenstap naar de inclusieve wijk’: deelnemers gezocht!

Het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid is op 4 juli gelanceerd en de gemengde wijk heeft een prominente plek in de plannen van minister De Jonge. In de vorige periode van intensief wijkenbeleid (de stedelijke vernieuwing, 1995-2012) was het mengen van wijken door herstructurering ook een belangrijk middel, onder andere om verschillen tussen wijken en concentraties van kwetsbare bewoners te verkleinen. De hooggespannen verwachtingen van deze vaak eenzijdige fysieke aanpak zijn echter niet uitgekomen: dezelfde wijken bungelen weer onderaan de leefbaarheids-lijstjes en krijgen een nieuwe wijkaanpak. Naast het sleutelen aan de woningvoorraad zijn in deze wijken aanvullende (sociale, economische en andere) beleidsinterventies nodig. Maar welke dan? Om hier meer grip op te krijgen en om gemeenten, corporaties en lokale partners te ondersteunen in hun streven naar duurzaam gemengde wijken, starten Platform31 en Movisie na de zomer in 2022 een leernetwerk waarin we de gemengde wijk opnieuw verkennen als tussenstap naar de inclusieve wijk. Doet u mee?

Sinds jaar en dag wordt in Nederland om uiteenlopende redenen gestuurd op de bewonerssamenstelling van kwetsbare wijken. Een eenzijdige populatie van wijken wordt opnieuw in verband gebracht met ongelijkheid, segregatie en negatieve buurteffecten. Daarom staat het streven naar gemengde wijken weer hoog op de agenda van Rijk, gemeenten en woningcorporaties. Tegelijkertijd wordt ook het ongemak dat met dit streven gepaard gaat zichtbaar. De evidentie van de meerwaarde van de gemengde wijk bij met name beleidsmakers en professionals in het fysieke domein kan lokaal tot ongemak leiden bij beleidsmakers in het sociaal domein en bij bewoners en wijkprofessionals. Het gesprek hierover zal daarom lokaal weer gevoerd moeten worden. En de tijden zijn duidelijk veranderd: enkel ingrijpen in de woningvoorraad om de complexe opgaven te tackelen in kwetsbare wijken is niet meer voldoende. Ook andere interventies rond samenleven in de wijk, overbruggend contact en werken aan veerkracht zijn nodig. Met andere woorden: we zijn op zoek naar gemengde én inclusieve wijken.

Platform31 en Movisie erkennen dat sleutelen aan de woningvoorraad een belangrijk onderdeel kan zijn in de verbeterslag van kwetsbare wijken, maar hoe doe je dit slim en effectief? Hoe vul je dit fysieke palet aan met andere interventies om tot echte duurzame gemengde wijken te komen? Gaat het om anders ontwerpen van gebouwen, een andere woningtoewijzing, gaat het om nieuwe voorzieningen, een andere inrichting van de openbare ruimte, om community building en ontmoetingsplaatsen, of toch weer anders? En op welke manier speelt beleid op andere schaalniveaus een rol voor gemengde wijken? Zo lijkt het nodig om een stevigere verbinding met stedelijk en regionaal woonbeleid te maken om verdringing en mogelijke waterbedeffecten te verzachten in de wijkaanpak. In het leernetwerk gaan we samen op zoek naar antwoorden.

Om tot duurzame gemengde wijken te komen, als tussenstap naar de inclusieve wijk, zullen fysieke en sociale professionals (met eventueel bewoners) lokaal het heldere gesprek moeten voeren om tot een gedragen visie te komen en moeten verkennen welke inzet nodig is om dit beeld te bereiken.

Wat willen we gaan doen en met wie?

In dit traject willen Platform31 en Movisie graag met gemeenten, woningcorporaties en lokale partners de ‘gemengde wijk’-gedachte actualiseren: de gemengde wijk als tussenstap naar de inclusieve wijk. We zoeken lokale coalities van drie tot vijf professionals uit zowel het fysieke als het sociale domein die een casuswijk aandragen waar zij aan de slag gaan met de gemengde en inclusieve wijk. Samen gaan we op zoek naar handelingsperspectieven: hoe kan het werken aan gemengde wijken anno 2022 bijdragen aan diverse, veerkrachtige en inclusieve wijken? Bewustwording en kennisuitwisseling staan hierbij centraal. Wat verwachten deelnemers van het streven naar gemengde wijken? Welke opbrengsten zou een ‘gemengde wijk’-strategie volgens hen moeten hebben voor de wijk? Wat is nodig om hier te komen? En welk pakket aan interventies is effectief?

Movisie en Platform31 zijn op zoek naar deelnemers die aan de vooravond staan van een aanpak van een wijk waarin het streven naar menging en inclusiviteit belangrijke elementen zijn. We zijn op zoek naar drie à vier casuswijken waar deelnemers:

• met lokale partners het open gesprek willen voeren over menging en inclusie in hun wijk, onder leiding van Platform31 en Movisie;
• een verkenning met ons aan willen gaan om bestaande lokale interventies in beeld te brengen rond menging en inclusie en na te denken over hoe de lokale aanpak verder te verstevigen;
• samen willen komen om ook landelijk te leren van elkaars bevindingen en goede voorbeelden elders.

Wat levert het u op?

Concreet bestaat het leernetwerk uit twee plenaire sessies met alle deelnemers en twee verdiepingssessies in de lokale context. Zo is er ruimte voor uitwisseling en introspectie. In de eerste discussiesessie gaan deelnemers met elkaar en met experts in gesprek over de eigenschappen (en spraakverwarring) van gemengde wijken en van inclusieve wijken. Ieder deelt de eigen casus (gedroomde aanpak, verwachtingen, dilemma’s en vragen) en ontvangt eerste reacties uit ‘de zaal’ van deelnemers en andere experts. En er wordt kennis van buiten ingevlogen om uw horizon te verbreden als inspiratie voor uw lokale aanpak. Vervolgens worden per casuswijk op locatie verdiepingssessies georganiseerd om met lokale stakeholders (en indien mogelijk bewoners) het heldere gesprek te voeren. Hier worden de huidige interventies en de gehele aanpak onder de loep genomen, en nieuwe wegen verkend. In de tweede en afsluitende plenaire sessie brengen we de verzamelde kennis bij elkaar en geven we invulling aan de gemengde inclusieve wijk van morgen.

Wat vragen we?

Van de deelnemers vragen we het volgende:

• Een vast aanspreekpunt (projectleider, programmamanager of strateeg) die werkt aan de inrichting van een wijkaanpak in een kwetsbare wijk en wil sturen op gemengde en inclusieve wijken, aangevuld met minstens twee collega’s uit relevante domeinen en/of van lokale stakeholders.
• Inbreng van een eigen wijk als casus waar al interventies plaatsvinden of gepland staan op het gebied van gemengde en/of inclusieve wijken.
• Voor de verdiepingssessies zijn aanvullende deelnemers (gemeente, lokale partners en bewoners) en een locatie in de wijk nodig.
• Een open en kritische houding, bereidheid om de eigen en andere casussen te ontleden en kennis te delen.