ABCD als fundament voor duurzaam sociaal contact

Hoe verbind je mensen in een diverse samenleving? Het ABCD-gedachtengoed biedt inspiratie: vertrek vanuit passies, kleinschaligheid en een positieve insteek. Ontdek hoe deze denkwijze bijdraagt aan sociale cohesie en duurzame verbindingen in buurten.

Nederland is een superdiverse samenleving. Dat biedt kansen, maar kan soms ook spanningen met zich meebrengen. Het gedachtengoed van Asset Based Community Development (ABCD) kan een hoopvol perspectief bieden. In dit gedachtengoed draait het om het vertrekken vanuit de kracht van buurtbewoners, de gemeenschap. Met het positieve uitgangspunt dat het glas halfvol is: mensen verbinden zich met elkaar op basis van gedeelde interesses en intrinsieke motivatie. Johannes van den Eerenbeemt, expert in wijk- en buurtgericht werken, deelt hoe het ABCD-gedachtengoed bij kan dragen aan respectvol samenleven.

Democratie van onderop met passies als verbindende factor

‘Ik hou me bezig met een buurt- en wijkgerichte aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Dat doe ik vanuit het Asset-Based Community Development-gedachtengoed en draag daarmee bij aan het van onderaf bouwen aan democratie’, vertelt Johannes. Hij benadrukt hoe belangrijk het is dat bewoners zélf invloed hebben op hun omgeving: ‘Op het moment dat je gaat investeren in de gemeenschap, dan gaan mensen ook de stap maken van consument naar producent. Producent van hun eigen leefomgeving. Volgens mij is dat het begin van democratie, dus invloed op je eigen buurtje, hoe klein of hoe groot dat ook is.’

ABCD richt zich op het verbinden van mensen op basis van gedeelde interesses en intrinsieke motivatie. Johannes legt uit: ‘ABCD zegt eigenlijk: breng mensen met dezelfde passies, intrinsieke motivaties of hobby’s samen. En die zijn niet per definitie cultuurgebonden. Dus iemand van Turkse komaf kan net zo goed van koken houden als iemand van Nederlandse komaf of Marokkaanse komaf.’

Dit illustreert Johannes met een voorbeeld: ‘Kijk, ik hou van koken en ik hou van lekker eten. Als ik dan iets van de Turkse keuken proef, dan denk ik: ‘Oh, dat is lekker, daar wil ik meer van.’ Het maakt nieuwsgierig. Het verbinden van mensen en mensen samenbrengen maakt uiteindelijk dat er altijd gesprek ontstaat.’ Hij benadrukt dat ontmoetingen bijdragen aan het doorbreken van vooroordelen. ‘De interesses gaan over de culturele grenzen heen en dus leren we met elkaar in gesprek te zijn en van daaruit ontstaat vanzelf de blik op andermans perspectief en ook respect voor elkaar.’

Kleinschaligheid: bouwen aan vertrouwen

Johannes gelooft sterk in het klein houden van ontmoetingen: ‘Voor je het weet maken we er weer een project van. Er wordt weer geld en er worden doelen aan gekoppeld. Terwijl vanuit ABCD juist geldt: hoe kleiner, hoe beter. Dus bij mensen aan de keukentafel. Je begint dan met twee, dat worden er later vier. En dat lijkt eenvoudig, maar deze manier kost tijd en inzet.’

ABCD benadrukt het belang van kleinschalige settingen, waar mensen in een veilige omgeving elkaars verhalen kunnen horen en empathie ontwikkelen. Vertrouwen wordt zo laagdrempelig opgebouwd. Door bijeenkomsten intiem en informeel te houden, zoals bij iemand aan de keukentafel, ontstaat een veilige setting. Deze setting maakt het makkelijker om kwetsbaar te zijn, verhalen te delen en eventuele negatieve vooroordelen af te breken, waardoor vertrouwen wordt opgebouwd.

Paradox: veiligheid creëren vraagt om verbinding

Johannes benoemt een paradox die speelt bij het opbouwen van sociale cohesie: ‘Ik maak de kanttekening dat als we vanuit het halfvolle glas redeneren, we het halflege glas niet hoeven te verwaarlozen of te ontkennen. Je moet vooral een veilige omgeving creëren.’ Met andere woorden: werken vanuit de interesses en passies van mensen betekent niet dat er geen problemen zijn of kunnen ontstaan, maar je vertrekt wel vanuit een ander startpunt. Daardoor worden mensen enthousiast en komen zij in beweging.

De veiligheid die nodig is ontstaat vaak pas door verbinding, wat betekent dat je met aandacht en zorg aan de slag moet gaan. ‘En daar zit een spanningsveld, want deze veiligheid creëren we alleen als we bij elkaar komen, maar om bij elkaar te komen hebben we deze veiligheid nodig’, voegt Johannes toe.

Continu proces: samen leren en groeien

Een open dialoog staat aan de basis van ABCD. Steeds weer met elkaar verkennen en onderzoeken. ‘Dat vind ik ook de kracht van het ABCD-gedachtengoed, dat je zelf steeds moet blijven nadenken. Wat doe ik nu? En waarom doe ik deze dingen nu? Dat vraagt om een continue dialoog met elkaar en die is echt heel belangrijk, want ook ik ga nog regelmatig de mist in rondom ABCD’, vertelt Johannes.

Hij benadrukt dat deze aanpak geen vaststaande antwoorden biedt: ‘En dat is juist ook het fijne aan dit gedachtengoed: het dwingt je om na te denken. En daarmee is die bril die je op hebt ook niet heilig, het geeft niet altijd op alles een antwoord.’

Johannes benadrukt het belang van een open dialoog waarin deelnemers reflecteren op hun eigen handelen en dit delen met anderen. Door persoonlijke ervaringen en kwetsbaarheden uit te wisselen, ontstaat een vertrouwensband en een open leerproces, wat essentieel is voor duurzame sociale cohesie.

Antwoorden creëren: positieve insteek

Een opvallend en kenmerkend aspect van ABCD is de focus op mogelijkheden in plaats van problemen. Johannes licht toe: ‘Wat je ook doet, blijf je gezond verstand gebruiken. ABCD nodigt je daartoe uit, juist vanwege het ‘halfvolle glas’ en de wijk als uitgangspunt. En dat helpt echt. Je ziet dan steeds meer het verschil tussen problemen oplossen en antwoorden creëren. Dat laatste is zoveel leuker en zoveel mooier en brengt zoveel meer licht in de wereld, letterlijk!’

Het ABCD-gedachtengoed toont hoe kleinschalige ontmoetingen en een focus op gedeelde passies de basis vormen voor een hechte, inclusieve gemeenschap. Door uit te gaan van de kracht van bewoners zelf en te investeren in verbinding en wederzijds respect, ontstaat een proces waarin mensen duurzame relaties opbouwen en samen oplossingen vinden voor maatschappelijke vraagstukken. Dit vraagt om tijd, reflectie en een positieve insteek, waarin diversiteit niet als uitdaging, maar als bron van inspiratie en democratische groei wordt gezien. Samen werken aan een buurt waar iedereen zich thuis voelt: dat is de essentie van ABCD.