De impactvolle paradox van sleutelpersonen

In zowel Tilburg als Schiedam spelen sleutelpersonen een belangrijke rol in het verbinden van bewoners met de overheid en vice versa. Deze bewoners, die vanuit hun eigen buurt betrokken raken, fungeren als bruggenbouwers tussen de gemeenschap en overheidsinstanties. Dit artikel verkent hoe deze sleutelpersonen hun rol invullen, welke uitdagingen zij tegenkomen, en welke successen zij boeken door samen te werken met zowel andere bewoners als professionals. Ondanks de paradoxen die ontstaan door hun steeds professionelere rol, vormen ze een onmisbaar onderdeel van de sociale infrastructuur in hun wijken. 

Sleutelpersonen in Tilburg: dichtbij de mensen

In Tilburg spelen sleutelpersonen een belangrijke rol in twee grote wijken: Tilburg Noord en Tilburg West. Gaby Rog, senior adviseur- inwonersparticipatie van NPLV NoordWest, legt uit: “Wij hebben in Tilburg ruimte gemaakt voor 20 sleutelpersonen per wijk. Deze mensen zijn bewoners van de wijken zelf, en dat maakt ze heel toegankelijk voor hun buurtgenoten.”
Esther Elias, projectleider sleutelpersonen in Tilburg West, ziet het als een kracht dat deze sleutelpersonen geen formele professionals zijn: “Doordat zij geen professional zijn, staan zij naast hun buurtgenoten. Ze staan letterlijk dichterbij de mensen en zijn één van hen. Dat maakt het toegankelijk.”  Deze laagdrempeligheid is volgens haar van groot belang om bewoners te bereiken die normaal gesproken moeilijk in contact komen met formele instanties.

Elias voegt toe: “Ze kunnen zich heel goed verplaatsen in de ander, omdat zij zich in een vergelijkbare situatie begeven. Praten met professionals kan gevolgen hebben, met een vrijwilliger of medebewoner niet.”  Hierdoor ontstaat er een gevoel van vertrouwen en wederzijdse steun tussen de sleutelpersonen en de bewoners, wat de drempel verlaagt om hulp te vragen.

De paradox van de professionele bewoner

In Schiedam noemt Joost Krop zijn ervaring als ‘de paradox van de professionele bewoner.’ Hij begon als betrokken bewoner, maar zijn rol groeide uit tot een meer professionele functie. “In 2012 raakte ik mijn baan kwijt en begon ik simpel een keer met het organiseren van een straatbarbecue. Dat balletje is gaan rollen toen ik in contact kwam met de wijkregisseur, en zo begon mijn rol als sleutelpersoon.”

Naarmate Krop steeds meer betrokken raakte bij gemeentelijke projecten, veranderde zijn positie: “Men ziet mij nu niet meer als actieve bewoner, maar als een professional die niet echt de bewoners vertegenwoordigt. Tegelijkertijd ziet de buurt mij vaak als verlengstuk van de gemeente.”  Hoewel Krop nu een belangrijke rol speelt in de buurtwerkplaats, ervaart hij de spanning tussen zijn oorspronkelijke rol als actieve bewoner en zijn huidige positie. Dit is een herkenbaar spanningsveld in veel wijken waar bewoners steeds meer verantwoordelijkheid krijgen en op zich nemen.

Samenwerking tussen sleutelpersonen en professionals

Een succesvolle samenwerking tussen sleutelpersonen en professionals is van groot belang om duurzame resultaten te boeken. In Tilburg wordt die samenwerking sterk benadrukt. Rog legt uit: “De sleutelpersonen werken samen met welzijnswerkers. Die ondersteunen hen bij het reflecteren op situaties die ze tegenkomen in de wijk.”

Elias voegt toe: “De begeleiding die sleutelpersonen krijgen is ontzettend belangrijk. Ze krijgen de tijd om hun werk goed te doen en om te groeien in hun rol. Daarnaast krijgen zij voldoende begeleiding die helpt bij hun persoonlijk ontwikkelplan en hen coacht in hun werkzaamheden.”  Dit laat zien dat er niet alleen aandacht is voor de taken die sleutelpersonen uitvoeren, maar ook voor hun persoonlijke en professionele ontwikkeling.

Krop ervaart ook het belang van samenwerking, hoewel hij vanuit zijn perspectief soms botst met de verwachtingen van de gemeente: “Ik werd overal naar voren geschoven en moest overal opdraven. Maar op een gegeven moment ging ik me een beetje tegen de gemeente keren, omdat ze me wel overal mee naartoe namen, maar als ik echt hulp nodig had, was het: ‘nee, dat kan niet.”

Groei en ontwikkeling van sleutelpersonen

Naast het ondersteunen van hun buurtgenoten, krijgen sleutelpersonen in Tilburg ook volop mogelijkheden om zichzelf te ontwikkelen. Gaby Rog vertelt: “Er is veel ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. We hebben bijvoorbeeld een sleutelpersoon die net begonnen is en heel graag iets met fotografie wil doen. We kijken nu samen waar haar interesses liggen en hoe we dat kunnen faciliteren.”  Dit laat zien dat sleutelpersonen niet alleen in hun rol binnen de wijk kunnen groeien, maar ook persoonlijk.

Elias benadrukt dit belang: “Sleutelpersonen krijgen een POP, een persoonlijk ontwikkelplan, waarin zij aangeven welke ontwikkeling zij nog willen doormaken. Dat kan iets zijn wat niet direct met hun rol te maken heeft, maar wat hen wel als persoon verder helpt.”  Dit geeft de sleutelpersonen de kans om ook buiten hun dagelijkse werk in de wijk te groeien, wat uiteindelijk bijdraagt aan hun inzetbaarheid en welzijn.

Positieve impact op de wijk

Het werk van sleutelpersonen heeft een duidelijke en positieve invloed op de wijken in zowel Tilburg als Schiedam. In Schiedam heeft Krop, samen met andere sleutelpersonen, bijgedragen aan een sterkere gemeenschapszin. “We hebben een hele schil van sleutelfiguren opgebouwd in de wijk, en zij zijn allemaal ambassadeurs die weten wat er nodig is.”

Sleutelpersonen in Schiedam versterken de samenhang in de buurt door bewoners te betrekken bij lokale initiatieven en projecten. Dit leidt tot meer sociale cohesie en ook tot betere samenwerking tussen bewoners en de gemeente. Krop legt uit hoe hij als tolk fungeert tussen de formele structuren van de overheid en de informele netwerken van de buurt: “Vaak snappen bewoners minder goed hoe de overheid werkt, maar daar ben ik dan de tolk voor.”

In Tilburg hebben sleutelpersonen eveneens een zichtbare impact op de gemeenschap. Ze zorgen ervoor dat mensen die normaal gesproken moeilijk bereikbaar zijn, nu de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben, wat de sociale verbondenheid in de wijk versterkt. Rog benadrukt: “Sleutelpersonen zorgen ervoor dat mensen zich gehoord voelen en dat ook zij de kans krijgen om mee te doen in de samenleving. Dat geeft vertrouwen.”

Toekomst en duurzaamheid van sleutelpersonen

Om ervoor te zorgen dat de sleutelpersonen hun werk op een duurzame manier kunnen voortzetten, is blijvende ondersteuning nodig. Rog legt uit: “We moeten blijven investeren in de duurzaamheid van het project, zowel financieel als in de ondersteuning van sleutelpersonen. Zij hebben een belangrijke rol, en dat moet echt geborgd worden als het gaat om duurzaamheid.”

Ook Elias ziet het belang van lange termijn ondersteuning: “We moeten ervoor zorgen dat sleutelpersonen niet overvraagd worden. Ze doen fantastisch werk, maar we moeten hen beschermen en zorgen dat ze niet uitgeput raken door alle verantwoordelijkheden die ze dragen.”

Conclusie en aanbevelingen

Sleutelfiguren spelen een belangrijke rol in het verbinden van bewoners met de overheid en het creëren van veerkrachtige gemeenschappen. Hoewel ze soms botsen met de verwachtingen van de gemeente of de druk voelen van hun verantwoordelijkheid, dragen ze bij aan een positieve verandering in hun wijken. Het is belangrijk dat hun werk wordt ondersteund, zowel financieel als persoonlijk, om hun rol duurzaam te maken.