De energiebespaarcoaches in Breda

In Breda werken energiefixers en energiebespaarcoaches naast elkaar om bij te dragen aan een klimaat en een sociaal vraagstuk: hoe verduurzamen we buurten? En hoe pakken we energiearmoede aan? De aanpak laat zien hoe juist domein overstijgend werken oplossingen biedt die eerder niet voor handen leken.

“In de tijd dat de oorlog in Oekraïne net begon, was het een groot ding: de energie werd duurder en uit de samenleving kwam de vraag hoe we mensen kunnen helpen dat op te vangen.” vertelt Peter Bakker, wethouder Klimaat, Energie en Duurzaamheid in Breda. “We hebben een heel pakket opgezet en steunen mensen die door hun energielasten net over het randje dreigen te vallen.”

Aan de ene kant zijn er de energiefixers om meters te maken. Dit zijn professionals die één keer op bezoek komen en dan gelijk zoveel mogelijk oppakken om een huis energiezuiniger te maken. Denk aan folie achter de radiator, een borstel in de brievenbus of tochtstrippen. Dit gaat om een eenmalig project. Daarnaast zijn er de energiebespaarcoaches die meer de tijd kunnen nemen om dingen uit te leggen of samen op te pakken. Dit is een team dat langer in de lucht blijft.
Er komen twee lijnen samen. “Als energiewethouder, met de grote vraagstukken van de wereld, merk ik dat mensen soms moedeloos worden van de berichten uit de wetenschap en de grote klimaatdoelen. Maar juist door het praktisch te maken en aan te sluiten bij wat mensen redelijkerwijs zelf kunnen doen, in kleine stapjes, dat nodigt uit. En aan de andere kant kwam mijn collega van het Sociaal domein, soms vanuit de hulpverleningstand, niet in gesprek met de mensen die je zoekt. Sommige mensen zijn wars van de overheid. Zo’n praktische aanpak als dit werkt. En het helpt soms ook dat het geen mensen zijn met ‘een jasje’ van de sociale dienst of van de gemeente.”

Praktische oplossingen bieden en aansluiten bij wat bij de mensen speelt. Met deze insteek hebben de energiefixers zo’n 3.000 huisbezoeken gerealiseerd en hebben de energiebespaarcoaches zo’n 650 huishoudens geholpen. En dat aantal kan snel meer worden, omdat het team gegroeid is.

Wat doet een energiebespaarcoach?

Ramona de Groen werkt als energiebespaarcoach en vertelt vol passie over haar werk. “In het eerste huisbezoek neem ik nog niks mee. Ik vertel wat ik kom doen en we maken kennis: waar loop je tegenaan? Is er iets wat je niet begrijpt aan de hoge rekening? Moet we iets uitzoeken? En we maken een rondje door het huis.”

Bij het tweede bezoek gaat de Groen aan de slag, samen met de bewoner. Ze heeft een trolley met allemaal spullen: ledlampen, radiatorfolie, noem maar op. “Ik doe het samen met de mensen. Ik voel me ook bezwaard om alleen in het huis aan de slag te gaan. Je wilt ook dat mensen bewuster worden. Natuurlijk, bijvoorbeeld bij een mevrouw van 90 jaar of als iemand slecht ter been is, leg ik uit wat ik ga doen of laat het zien. Maar meestal doen we het met elkaar.”
Er zijn ook situaties waarin de Groen merkt dat er meer aan de hand is. “Er zijn ook situaties waarvan je denkt: hier is meer nodig, wie kan ik laten aanhaken? Dan vraag ik: ‘Mag ik iemand meenemen?’ Voor de warme overdracht vinden mensen het vaak fijn als ik er nog even bij ben en mijn collega voorstel.”

Naast de praktische zaken helpt de Groen ook met tips over energiegebruik en in het zorgen van passende hulp. “Er was een persoon met ernstige gezondheidsproblemen en beperkte digitale vaardigheden, met hoge energiekosten. Toen hebben we het noodfonds van Breda aangeschreven en heb ik geholpen met wat hiervoor nodig was.”

De Groen is zelf ervaringsdeskundige en kent hierdoor het klappen van de zweep. Het maakt haar extra gemotiveerd en ziet ook de meerwaarde van haar werk. “Het is heel dankbaar werk. Bijna iedereen is enthousiast. Mensen vinden het speciaal: ‘Dat de gemeente dit doet, wat een mooi initiatief.’ Al is het maar een lampje dat je vervangt, je kan op zoveel fronten verschil maken.”
Een derde huisbezoek volgt na een langere tijd. Er wordt dan gekeken of de acties effect hebben gehad en of er nog andere vragen zijn.

Invoelen wat nodig is

Bakker ziet het belang en nut van de energiebespaarcoaches en benoemt de kern van het succes “Het is belangrijk dat zij zo goed kunnen invoelen waar een inkomens- of betaalbaarheidsprobleem zit. Die kwaliteit is misschien nog wel belangrijker dan de benodigde technische vaardigheden. Het goed kunnen invoelen is het breekijzer om binnen te komen, de technische vaardigheden die volgen wel.”

Voor Bakker zelf was deze aanpak ook een eyeopener: “Enerzijds de praktische kennis, anderzijds ook de kunst om mee te voelen wat er in deze huishoudens nodig is. Dat is echt wat anders dan een website bouwen waarop je subsidieregelingen plaatst en vervolgens loslaat. Voor mijn portefeuille heb ik geleerd om het verhaal echt anders te vertellen om mensen mee te krijgen.”