Een nieuwe agenda voor onderzoek in kwetsbare wijken: vier vragen aan onderzoeker Anneke Brock

In kwetsbare wijken komen allerlei maatschappelijke opgaven samen. De zoektocht naar een passende en effectieve aanpak brengt dan ook complexe kennisvragen met zich mee. Hoe bieden we kinderen een kansrijke start? Hoe zorgen we voor een stimulerende leefomgeving die gezondheidsachterstanden voorkomt? Hoe kunnen professionals die zich bezighouden met veiligheid en handhaving beter samenwerken met professionals uit het sociaal domein?

Op verzoek van het ministerie van BZK stelde WijkWijzer daarom de Onderzoeksagenda Leefbaarheid en Veiligheid op: een overzicht van negen belangrijke thema’s waarop onderzoek nodig is, en een aantal uitgangspunten om het onderzoek goed vorm te geven. Niet alleen om de praktijk te verbeteren, maar óók om onderzoeksmoeheid onder bewoners en de uitvoerende professionals te voorkomen. De Onderzoeksagenda moet de aanpak in de 20 stedelijke focusgebieden van het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid (NPLV) vooruithelpen, maar is evengoed bedoeld voor andere gemeenten die werken aan leefbare en veilige wijken. We stellen onderzoeker Anneke Brock (WijkWijzer/Verwey-Jonker Instituut) vier vragen over de Onderzoeksagenda Leefbaarheid en Veiligheid.

Naar de Onderzoeksagenda

Waarom is deze onderzoeksagenda nodig?

Een Onderzoeksagenda Leefbaarheid en Veiligheid helpt om overzicht te krijgen over de belangrijkste kennisvragen. Een integrale benadering is juist in deze wijken essentieel, daarom doorsnijden de thema’s de verschillende beleidsdomeinen. Het NPLV bestrijkt een periode van twintig jaar: om echt stappen vooruit te zetten in deze wijken, moeten we blijven leren. Kennis en onderzoek zijn daarbij onmisbaar. Daarnaast hopen we een startpunt te bieden om de komende jaren meer ‘onderzoekswijs’ te worden rond de integrale gebiedsaanpak – zowel in als buiten de stedelijke focusgebieden. Onderzoekswijsheid gaat over de borging van kwaliteit, over afstemming en een gelijkwaardige positie van bewoners.




We moeten voorkomen dat telkens dezelfde groep actieve bewoners over hetzelfde onderwerp wordt bevraagd

Daarbij is het ook belangrijk om voort te bouwen op wat we al wél weten. En het gaat over het formuleren van de juiste onderzoeksvragen, het kiezen van passende onderzoeksmethoden en het zorgen dat kennis in de praktijk wordt benut. Juist in kwetsbare wijken, waar een samenspel van maatregelen en interventies wordt ingezet om een opstapeling van opgaven tegen te gaan, is het nodig dat we goed nadenken welk doel een (praktijk)onderzoek heeft. Anders lopen we het risico om zowel bewoners als professionals in de wijken te overvragen. Uiteindelijk willen we dat onderzoek echt waarde oplevert voor de wijken zelf.

Kun je een voorbeeld noemen van 1 van de onderzoeksthema’s?

Een van de thema’s die in de Onderzoeksagenda is uitgelicht, is ‘gemeenschapsontwikkeling en burgerbetrokkenheid’. Omdat het NPLV zo lang doorloopt en integraal te werk gaat, blijft het belangrijk om samen te werken met bewoners en hier op nieuwe manieren invulling aan te geven. We zien daarnaast een toenemende belangstelling voor gemeenschapsontwikkeling: het aansluiten bij, opsporen en mobiliseren van krachten in gemeenschappen.




We hopen dat onderzoekers, beleidsmakers, bewoners en professionals met de thema’s aan de slag gaan en elkaar opzoeken om meer samen te werken en kennis uit te wisselen

De gedachte hierachter is dat het zeggenschap van bewoners versterkt moet worden. In veel stedelijke focusgebieden wordt gemeenschapsontwikkeling als het ‘cement’ gezien dat de verschillende thema’s aan elkaar verbindt. Onderzoek naar gemeenschapsontwikkeling komt op dit moment op gang in Nederland, maar het ontbreekt bijvoorbeeld nog aan onderzoek naar de waarde van gemeenschapsontwikkeling voor ontmoetingsplekken, informele sociale netwerken en sociaal-maatschappelijke voorzieningen in kwetsbare wijken.

Voor wie is de agenda bedoeld?

De Onderzoeksagenda is bedoeld voor onderzoekers, bewoners, beleidsmakers en professionals – uit de stedelijke focusgebieden die deel uitmaken van het NPLV, en óók voor kwetsbare gebieden buiten het programma. Daarom waren bij de totstandkoming zowel wetenschappers vanuit universiteiten en hogescholen, als beleidsmakers uit de stedelijke focusgebieden betrokken. We hopen dat alle genoemde groepen zich uitgenodigd voelen om met de thema’s aan de slag te gaan en elkaar opzoeken om meer samen te werken en kennis uit te wisselen; hierbij zal WijkWijzer actief ondersteuning bieden. De Onderzoeksagenda moet een startpunt zijn om onderzoeken beter op elkaar te laten aansluiten en centraal overzicht te houden over al het onderzoek dat relevant is voor wijken waar sprake is van complexe problemen.

Onderzoeksmoeheid gaat ook over de teleurstelling wanneer onderzoekers geen kennis of waarde teruggeven aan de wijk

Wat moet de Onderzoeksagenda voor bewoners opleveren?

We hopen dat de Onderzoeksagenda kan bijdragen aan de gelijkwaardige positie van bewoners bij onderzoek in kwetsbare wijken. We moeten voorkomen dat telkens dezelfde groep actieve bewoners over hetzelfde onderwerp wordt bevraagd door verschillende onderzoekers. Onderzoeksmoeheid gaat ook over de teleurstelling die optreedt wanneer onderzoekers geen kennis of waarde teruggeven aan de wijk. Het uitgangspunt moet altijd zijn dat bewoners, professionals en ervaringsdeskundigen moeten worden benaderd als volwaardig onderzoekspartner: ze moeten gewaardeerd en betaald kunnen worden voor hun deelname of ervaringskennis, en waar mogelijk actief worden betrokken bij andere stappen. Ook is het belangrijk dat onderzoeksresultaten écht toegankelijk worden gemaakt voor deelnemers aan het onderzoek en dat hun input snel – of zo snel mogelijk – in acties wordt omgezet. Daarom moeten we ook meer innovatief onderzoek uitvoeren, zoals participatief actieonderzoek.

Naar de Onderzoeksagenda